“Eerst het geweten, dan de paus”

De jacht op Roger Vangheluwe is geopend.

De jacht op Roger Vangheluwe is geopend. De gewezen bisschop van Brugge, die eerder dit jaar ontslag nam nadat hij had bekend jarenlang zijn neef seksueel te hebben misbruikt, meldde in een perscommuniqué zijn vertrek uit de abdij van Westvleteren.

Vangheluwe beweert zich ‘in het verborgene’ te willen terugtrekken, in afwachting van een beslissing van de kerkelijke overheid over zijn verdere lot binnen of buiten de kerk.

In kerkelijke kringen wordt aangenomen dat het Vaticaan met een onderzoek is begonnen. Zo’n procedure kan lang aanslepen vooraleer een sanctie wordt uitgesproken of de verjaring wordt vastgesteld.

Eerstdaags echter wordt de prelaat door het Belgische gerecht ondervraagd. Een tweede slachtoffer van Vangheluwe zal eveneens worden gehoord, ook al heeft die man naar eigen zeggen in het verleden al ‘een regeling getroffen’ met de gewezen bisschop.

Het is nu alleen nog afwachten hoe lang het zal duren tot de media de gewezen bisschop uit zijn nieuwe, mogelijk buitenlandse onderkomen roken. Om vervolgens als tricoteuses plaats te nemen aan de rand van het schavot, om vooral niets te missen van de publieke hoon en de misbruikverhalen die dan met een opmerkelijke gusto worden afgedrukt.

Zoals kinderpsychiater Peter Adriaenssens eind vorige week opmerkte bij de presentatie van het rapport van de Commissie voor de behandeling van klachten wegens seksueel misbruik in een pastorale relatie: ‘Er is in deze kwestie te lang gezwegen.’

‘Het zwijgen zit in de samenleving’, stelde Adriaenssens vast. Hij wil het dan ook niet hebben over een kerkelijke doofpotoperatie, maar over een ‘incestueus nietsdoen’.

Het werk van de commissie, in het leven geroepen door de bisschoppen zelf, heeft nu de volle omvang van de tragedie, met dertien gevallen van zelfdoding, naar buiten gebracht. Maar daarmee is de pijn nog lang niet verzacht.

Het gevoelen van onmacht, van onrecht en van onterechte schaamte blijft de slachtoffers een leven lang bij. Als hun leven en dat van hun familie, zoals in het geval van de neef van Vangheluwe, er al niet door werd verwoest.

Financiële schadeloosstelling, de terugkeer van Roger Vangheluwe naar de lekenstand en zelfs een publieke boetedoening door de paus zelf brengen weinig soelaas. De pijn blijft.

In het verleden werd in dergelijke gevallen van kindermisbruik al te vaak gedraald alvorens het gerecht in te schakelen. Ook al leerde het vrij recente verleden dat dit het meest probate middel is om een einde te maken aan deze misdadige praktijken. Er is minstens één geval bekend van een katholiek internaat dat de deuren sloot nadat gevallen van seksueel misbruik voor het gerecht werden gebracht.

Toch heeft geen van de hulporganisaties die slachtoffers begeleiden in het verleden van hun advocaten of kerkjuristen de raad gekregen om naar het gerecht te stappen. In het beste geval werd ervoor gekozen de zaak voor te leggen aan de kerkelijke instanties, die meteen de hoge muur van ‘incestueus nietsdoen’ optrokken. Het kerkelijk machtsapparaat moest tot elke prijs onaangetast blijven.

De debacle van de Operatie Kelk is dan weer tekenend voor de manier waarop het gerecht de kwestie heeft aangepakt. Terwijl het onderzoek meteen op de rol van kardinaal Danneels werd toegespitst, bleven – zoals door velen gevreesd – de slachtoffers in de kou.

In een vijftiental gevallen van seksueel misbruik door geestelijken die het voorbije jaar al door Peter Adriaenssens aan het federaal parket werden gesignaleerd, moet de eerste onderzoeksdaad nog worden gesteld. Geduldig wachten de slachtoffers op de gelegenheid om hun verhaal aan het gerecht te doen. Hier is geen sprake van doofpotoperaties maar van justitiële nonchalance.

Het gerecht kan nochtans meteen aan de slag. De ongeldigverklaring van onderzoeksdaden in de Operatie Kelk vormt geen belemmering om de dossiers van Adriaenssens te onderzoeken.

De kerkelijke rechtbanken hebben de slachtoffers van seksueel geweld niets te bieden. Hier geldt: ‘Eerst het geweten, dan de paus.’ Een vuistregel van de Engelse theoloog en bekeerling John Henry Newman die eerstdaags door paus Benedictus XVI zalig wordt verklaard.

Rik Van Cauwelaert

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content