Hoe Hans Vanaken de beste voetballer in België werd

© Belga Image

Volgens de wetten van de morfologie zou hij moeten kunnen uitblinken in een van de beide rechthoeken, maar zijn hersenen en voeten hebben van Hans Vanaken (26) een uitzonderlijke middenvelder gemaakt. De geheimen achter de making-of van de nieuwe Gouden Schoen.

De ontmoeting had veel weg van een van die reünies onder oud-leerlingen van een school, waarbij je jaren na datum hoopt dat je deel uitmaakt van dat groepje dat het best geslaagd is in het leven. Toen Club Brugge het op winterstage in Qatar tegen PSV vriendschappelijk opnam, liet Hans Vanaken zijn voeten spreken tegen zijn ex-club. Het was Dion Cools die hem met een pas op de linkerkant aan het werk zette. Vanaken gaf het spel met één controle de juiste richting, raakte de bal twee keer, speelde met een bruggetje een eerste tegenstander uit, veinsde wat met het lichaam en verwarde zo anderen, en gleed uiteindelijk de bal tussen de benen van de doelman. De aanvoerder van Brugge wachtte niet op woensdagavond 16 januari om te tonen dat hij goud in de voeten had.

Alle aanvallers willen met voetballers zoals Hans spelen.

Hamdi Harbaoui

‘In Nederland heb ik de technische kant van de zaak geleerd. Alles was er met bal. Dat heeft me geholpen om de speler te worden die ik nu ben’, legde hij onlangs in een interview met dit blad uit. Zijn voetbal is dan ook logischerwijze oranje getint. Tijdens zijn eerste seizoenen bij Lommel werd hij door sommigen vergeleken met Orlando Engelaar, de Nederlander die op dat moment in dienst was van KRC Genk. Vanakens voetbalroots liggen aan de andere kant van de grens, op die terreinen waar de bal nooit ver weg is van de filosofie van Johan Cruijff. Gek op voetbalfrases definieerde het legendarische nummer 14 op zijn eigenste manier het begrip ’techniek’: ‘Dat is niet in staat zijn om een bal 1000 keer hoog te houden. Zoiets hebben alleen circusartiesten nodig. Echte techniek, dat is een bal in één toets kunnen doorspelen, op de juiste snelheid en naar de juiste voet van je ploegmaat.’

Hoe Hans Vanaken de beste voetballer in België werd
© BELGAIMAGE

Een goeie pas wordt vaak afgemeten met minutieuze precisie. Hans Vanaken voetbalt als een golfer, en zijn benen beheersen het hele arsenaal van bewegingen die nodig zijn om een bal exact daar neer te leggen waar die moet komen. ‘Dat is zijn gave’, legt Alessandro Cerigioni uit. ‘Echt daarnaartoe sturen waar hij dat wil.’

Cerigioni was ploegmaat van Vanaken in tweede klasse tijdens diens Lommelse jaren. In zijn testwedstrijd bij de Limburgers scoorde de kleine spits drie keer, waarvan twee goals op assist van Vanaken. ‘Alle aanvallers willen met voetballers zoals Hans spelen’, looft ook Hamdi Harbaoui de nieuwe Gouden Schoen. ‘Hij speelt eenvoudig en zijn techniek stelt hem in staat om dat te doen wat door zijn hoofd flitst.’ Het zijn lofbetuigingen die doen denken aan de woorden van Pac Seirul-Lo, de befaamde fysiektrainer van Barça. Hij gebruikte min of meer dezelfde om het passenspel van Andrés Iniesta te definiëren: ‘Die speelt je een bal toe zoals een vader zijn zoon tijdens diens eerste les tennis.’

Coerver

Hoog opgeschoten, zowat twee meter hoger dan zijn gouden voeten, dat is Vanaken. Ongewoon groot voor een Gouden Schoen, in het verleden meestal toegekend aan spelers met een kleinere gestalte. Uitzonderingen gingen hem voor. Jan Köller en Vincent Kompany, twee winnaars in deze eeuw, waren ook langer dan 1m90. Het stelt Vanaken wel in staat om met zijn hoofd boven de anderen uit zijn voetbal te sturen. Het was uitgerekend dat aspect van de voetballer dat Ivan Leko, op het einde van zijn carrière bij Lokeren, belichtte toen hij, een paar weken na de komst van Vanaken in de Waaslandse kleedkamer, zijn opvolger beschreef: ‘Wat Hans onderscheidt van de anderen, is zijn oog voor ruimte, zijn timing en zijn visie op de dingen.’ Michel Preud’homme kon het later bij Brugge alleen maar beamen: ‘Hij ziet wat er gebeurt lang voor de anderen. Hans heeft een panoramische visie.’

Hoe Hans Vanaken de beste voetballer in België werd
© BELGAIMAGE

Misschien is het aangeboren. Of Nederlands. In Eindhoven werkte Vanaken een tijdje onder Pepijn Lijnders, toen nog een jonge adept van de Hollandse trainersschool, nu de rechterhand van Jürgen Klopp bij Liverpool. Lijnders is een adept van de trainingsmethode van Wiel Coerver, de trainer van Feyenoord in de jaren zeventig, die de eeuwigheid inging met de volgende frase: ‘Een wedstrijd speel je gedurende 20 procent van de tijd met de voeten, 20 procent van de tijd met het hart, maar 60 procent van de tijd met het hoofd.’ Het doel van zijn trainingsleer was om de technische capaciteiten zodanig te ontwikkelen, dat je daarna coherente keuzes maakte bij de verschillende problemen waarvoor het spel je stelde.

Alles is een kwestie van timing, zegt Lijnders, of je nu in positie blijft, beweegt, afhaakt of in de ruimte loopt. ‘De beste spelers zijn altijd wakker, bewegen in de ruimte en weten wat er rond hen gebeurt. Ze zien alles.’

Je zou het zo kunnen noteren op het cv van Hans Vanaken, die al die kwaliteiten direct liet zien toen hij naar Lommel terugkeerde. ‘De eerste keer dat ik hem aan het werk zag, was op mijn tweede dag bij Lommel’, aldus Jérôme Colinet, een middenvelder die inmiddels een punt zette achter zijn carrière die eindigde bij Ciney. ‘Ik mocht nog niet meespelen, maar reisde wel samen met de ploeg naar de match. Ik keek naar zijn bouw, en zijn toch wat speciale fysiek en vroeg me af: wat zou die met een bal kunnen? Maar al bij zijn eerste baltoets had ik het begrepen. Goeie visie op het spel, kalm onder druk en als je hem de bal gaf, raakte hij die zelden kwijt.’

Hoe Hans Vanaken de beste voetballer in België werd
© BELGAIMAGE

In het contact met meer ervaren jongens als Robin Henkens of Harald Pinxten werd die visie op het spel nog meer verfijnd. ‘Op training intercepteerden die altijd mijn passes’, herinnerde de Gouden Schoen zich in een gesprek. ‘Ik had snel door dat zij probeerden te raden wat de tegenstander van plan was en probeerden daarop te anticiperen.’

Voetballen doet Hans Vanaken graag door zich vrij te lopen tussen de lijnen. Hij wordt door zijn trainers vaak opgesteld in de buurt van de spits, heeft het lichaam van een pivot, maar de voeten van een maestro. Bij zijn debuut in eerste klasse, op het veld van Anderlecht, bevestigde hij direct zijn klasse, van bij de eerste baltoets. Borstcontrole in de rug van het Brusselse middenveld, vervolgens een delicate controle om de bal goed te leggen op de grond en dan een pas in de loop van Jordan Remacle. Vanaken paste er perfect de tips van Ivan Leko toe, hem toegefluisterd voor de start van de wedstrijd: ‘Neem je tijd om in de match te komen, speel eenvoudig en blijf in je positie.’ Zijn eerste vijf ballen leverden niks op, de zesde eindigde tegen de netten.

9,5

Onder de leiding van Peter Maes paste Vanaken zijn spel aan aan de eerste klasse en zijn nieuwe rol als 9,5. ‘De coach wil dat ik in de buurt van de rechthoek blijf en tussen de linies ruimte zoek’, klinkt het. Vanaken vergroot ook de inhoud van zijn motor, om te kunnen beantwoorden aan de nieuwe eisen van het voetbal op het hoogste niveau. In het spoor van Harbaoui leert hij het subtiele spel bij de elite. ‘Bij Lokeren voetbalde ik anders’, zal Vanaken later, als hij al in dienst is van Club Brugge, vertellen. ‘We waren niet altijd dominant en als we de bal voorin brachten, moest ik die vaak een tijdje bijhouden, tot de anderen me hadden bijgehaald.’

Vanaken? Dat is een nummer 8 voor mij, zoals Frank Lampard of Steven Gerrard.

Ivan Leko

In Lokeren moest hij verder leren de bal af te schermen en zijn zin voor timing verfijnen. Hij nam de tijd om eerst te zien wat de ideale pas was, voor die van zijn voeten te laten vertrekken. Het jaar 2012 rondt hij af op het podium van de Gouden Schoen, met twaalf assists en evenveel doelpunten. Hij voegt aan zijn palmares een beker van België toe, en een geslaagde play-off 1 (3 goals, 1 assist). Twee doelpunten tijdens de Europese campagne leveren hem ook nog wat lof op uit de mond van Steve Bruce, de coach van tegenstander Hull City: ‘Vanaken heeft balgevoel, vista en beweegt bovendien goed.’ Het niveau wordt moeilijker, maar zijn troeven blijven dezelfde. ‘Wat indruk op mij maakt, is dat hij altijd dezelfde kwaliteiten is blijven tonen in zijn spel, maar altijd een paar niveautjes hoger’, bevestigt Colinet.

Hoe Hans Vanaken de beste voetballer in België werd
© BELGAIMAGE

Tegenover de koning van de ruimte zoeken de tegenstanders naar manieren om hem af te stoppen. Het plan anti-Vanaken bestaat meestal uit het opleggen van individuele dekking, die hem moet beletten de ruimte tussen de lijnen te vinden en hem de vrijheid moet ontnemen om zich om te draaien op zoek naar de beslissende actie. Michel Preud’homme belastte als coach van Club Timmy Simons een keer met die taak. Simons moest Vanaken volgen als zijn schaduw.

Aanvankelijk was zo’n plan vaak een succes, omdat Vanaken niet de snelheid heeft om met een dribbel een tegenstander uit te spelen. De beweging was er wel, maar hij miste telkens wel een heupslag om zijn rechtstreekse tegenstander uit de weg te ruimen. Het was een gebrek dat sommigen onoverkomelijk vonden op het moment dat Brugge vier miljoen euro op tafel gooide om hem naar het Venetië van het noorden te lokken.

Snel denken

‘Hij mist inderdaad een beetje snelheid. Maar zijn hoofd denkt veel sneller dan zijn benen’, analyseert Luis García. De spelverdeler van Eupen is een groot bewonderaar van Vanaken. Hij noemt het Brugse nummer 20 ‘de Belgische koning van de pausa‘. Pausa is Spaanse voetbaltaal voor zij die in staat zijn het spel te laten ademen, en er het juiste tempo aan kunnen geven. ‘Hans heeft die capaciteiten en die rust, de manier van altijd te weten wanneer je een bal in de voet moet geven, dan wel hem in de ruimte moet sturen.’

Juist omdat hij zelf niet snel is, gebruikt Vanaken de benen van de anderen, om het voetbal te versnellen. Toen Víctor Vázquez Club Brugge verliet, trok Vanaken diens kostuum van offensieve middenvelder aan. Hij profiteerde van de sprints van Abdoulay Diaby en José Izquierdo, om het verschil te maken. Het vaakst deed hij dat vanaf de linkerkant, waar hij altijd graag leek te lopen. De Brugse staf stuurt hem ook richting fitness. ‘Ik wil steviger staan om me in de duels te manifesteren. Op dit moment probeer ik het op een andere manier, maar dat is niet altijd mogelijk. Voetbal is een contactsport’, klinkt het in een interview uit die periode.

Hamdi Harbaoui
Hamdi Harbaoui© BELGAIMAGE

De idee achter het voetbal van Michel Preud’homme, die hem verder kneedt, is om de tegenstander in het duel te lokken. Op die manier komt er ruimte in diens rug. Vanaken sterkt daarom zijn fysieke mogelijkheden wat aan, en laat onder meer in luchtduels zijn centimeters spreken. Zijn voetbal wordt sneller, omdat hij zich wil plooien naar de eisen van het verticale spel dat zijn trainer wil ontwikkelen. Die evolutie brengt hem in de Gouden Schoen twee keer op het podium. Hij valt ook op bij Roberto Martínez, die verleidt wordt door een specifieke kwaliteit: ‘Hans denkt snel en zijn eerste baltoets is zeer goed.’

Allroundmiddenvelder

‘Vanaken? Dat is een nummer 8 voor mij, zoals Frank Lampard of Steven Gerrard.’ Woorden van Ivan Leko, als hem wordt gevraagd hoe hij Vanaken het best ziet renderen. Twee jaar na zijn ex-ploegmaat komt ook Leko bij Brugge terecht, maar dan als trainer. Zijn gedachtegang vormt de rode draad door de jongste evolutie van Vanaken. ‘Hans heeft de capaciteiten om een allroundmiddenvelder te worden: een speler die recupereert, distribueert en scoort.’

In de 3-5-2 die Leko zijn ploeg oplegt, verwacht hij van al zijn middenvelders statistieken. Vanaken ontwikkelt onder Leko zeer snel een nieuwe beloftevolle link met Anthony Limbombe, maar komt volgens Leko te weinig in het kolommetje doelpuntenmakers terecht. Op het einde van 2017 is de analyse: ‘Hans duikt veel te weinig op in het strafschopgebied. Hij wil liever vanaf zijn positie op de linkerflank de laatste pas geven.’ Vanaken heeft dan zeven goals op de teller. Een jaar later, eind 2018, zijn dat er twintig en evenveel assists. Zelfs het Antwerp van László Bölöni met zijn strikte mandekking en zijn discipline kan hem niet meer afstoppen.

Ivan Leko
Ivan Leko© BELGAIMAGE

‘Vroeger kon die mandekking me frustreren, maar nu vind ik oplossingen om eraan te ontsnappen’, zegt de betrokkene. Zijn verplaatsingen om aan het bereik van de tegenstander te ontsnappen, maken ook indruk op zijn idool Thierry Henry. ‘Hans is een zeer intelligente voetballer. Hij laat de bal leven en plaatst zich altijd op die posities waar hij niet af te remmen valt.’

Vanaken valt nu meer terug op het veld en voetbalt vanuit een register dat zijn positie bij Lommel vaker benadert, waar hij genoot van zijn vrijheid en liep daar waar het spel dat van hem eiste. De voetballer die de Jupiler Pro League in de zomer van 2013 ontdekte, wordt opnieuw vaker een middenvelder, begiftigd met de twee kwaliteiten die die positie vandaag van hem vraagt: onder druk de bal niet verliezen en in staat zijn om balbezit om te zetten in een doelkans.

Het is die laatste kwaliteit die Hans Vanaken steeds vaker benut. In het voetbal van Ivan Leko, waar veel minder dan bij zijn voorganger het duel wordt gezocht, kan de ancien van Lokeren het spel versnellen, waarbij hij profiteert van zijn weergaloze visie op het voetbal. Zo vermindert hij het aantal baltoetsen, terwijl hij tegelijk het voetbal van Club vaart geeft. Hans Vanaken is een voetballer die zich uitstekend vrij kan lopen en zijn capaciteiten om in één tijd te spelen maken het zeer moeilijk voor de tegenstander om hem af te stoppen. Zelfs al mist hij wat basissnelheid. En als die vista zijn baltoets kan omzetten in een doelkans, kunnen we echt wel spreken van een speler met gouden voeten.

De jaren van Vanaken

2013 : Lommel en Lokeren

11 doelpunten

5 assists

9e in de Gouden Schoen

2014 : Lokeren

12 doelpunten

12 assists

3e in de Gouden Schoen

2015 : Lokeren en Club Brugge

8 doelpunten

8 assists

Geen klassement in de Gouden Schoen

2016 : Club Brugge

13 doelpunten

8 assists

4e in de Gouden Schoen

2017 : Club Brugge

9 doelpunten

13 assists

4e in de Gouden Schoen

2018 : Club Brugge

20 doelpunten

20 assists

1e Gouden Schoen

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content